Kotatsu: Khi lò sưởi kết hợp với một chiếc bàn?

Để mùa đông không còn giá lạnh :X

Hẳn bạn không thể không nhớ hình ảnh những chiếc bàn thấp đặt bệt trên sàn trong nhà của Hiro (H2) hay Tatchan (Touch)… xuất hiện trong manga của tác giả Adachi Mitsuru phải không? Một chiếc bàn vừa để sưởi ấm vừa để làm bàn ăn, bàn làm việc… thật tiện lợi. Tên gọi của nó là kotatsu.


Manga của Adachi với các anh chàng thích nằm trong kotatsu

Một số manga cũng lấy Kotatsu làm đề tài cho nội dung, ví dụ như manga Blue Sky Playground (tạm dịch: Sân chơi xanh da trời), một shoujo manga điển hình của tác giả Mota Kurasawa, kể về mối tình tay 3 của một nữ sinh và 1 cặp anh em sinh đôi cùng trường, với xuất phát điểm từ một bí mật do nữ nhân vật chính tình cờ phát hiện bên dưới chiếc kotatsu đặt trong nhà 2 nhân vật nam chính.


Với đặc tính công việc chủ yếu là làm việc tại gia và cần sự tập trung cao độ, nhiều mangaka đã không ít lần bày tỏ sự gắn bó với thiết bị gia dụng này. Có thể kể đến các tác giả như Yoshimura Akemi (Bara no Tameni, Umi Yorimo Fukaku), Mitsuru Adachi (H2, Touch), Rumiko Takashi (1/2 Ranma, Inu Yasha)… Tinh ý một chút, có thể nhận ra trong manga của Adachi, hầu như gia đình của nhân vật chính nào cũng có một chiếc Kotatsu ^^


Em bé và mèo nằm gọn trong một chiếc Kotatsu

Mùa đông cũng đang dần khoác chiếc áo lạnh lẽo của mình lên các tỉnh thành miền Bắc ở nước ta, và trong tiết trời se lạnh thế này thì Ichi rất muốn mời bạn cùng tìm hiểu về bản sưởi Kotatsu biết đâu sẽ giúp chúng ta cảm thấy ấm áp hơn nhỉ ^_^

Cấu tạo

Kotatsu là loại bàn sưởi đặc biệt chỉ có tại Nhật Bản, thường được làm từ gỗ và có độ cao trung bình thấp (thường từ 14 – 17 inch, tức là từ 35.5 tới 43cm) dùng để ngồi bệt trong nhà. Cấu tạo của một kotatsu gồm 4 phần: 1 cái khung bàn gỗ (thường có 2 loại vuông hoặc chữ nhật); 1 thiết bị sưởi đặt ở giữa khung gỗ này, 1 tấm chăn dày và một mặt bàn dùng để đặt lên chăn và gắn cố định với phần khung gỗ phía dưới.

5 thứ không thể thiếu của một bàn sưởi kotatsu:
những trái quýt - trà nóng - sách - tivi...và 1 chú mèo ^_^


Kotatsu mê mẩn người già...


Không quên người trẻ...


Và cả thú cưng >_<


Tấm chăn dày trùm ra ngoài bàn gỗ được gọi là futon, là một tấm đệm dày (khoảng 5 cm), có bề mặt được làm từ vải cotton hoặc vải công nghiệp. Futon tại Nhật thường được dùng làm đệm ngủ, còn tại các nước khác (như Mỹ hay Châu Âu), người ta thường dùng futon làm đệm ghế.



Cấu tạo của kotatsu rất tiện dùng vì khi trời lạnh có thể là một bàn sưởi ấm áp, còn khi trời nóng thì có thể tách futon ra rất dễ dàng, khi đó bàn sưởi trở thành bàn tiếp khách, bàn ăn hoặc bàn học/làm việc rất tiện lợi. Tại Iran người ta cũng dùng một loại bàn sưởi tương tự như ở Nhật, nhưng tên gọi của nó là Korsi.


Kotatsu cũng tiện dụng trong mùa hè

Nguồn gốc ra đời

Theo một số tài liệu, lịch sử ra đời của kotatsu gắn liền với chiếc… lò than. Ngày xưa, người Nhật xây một cái lò vuông giữa nền nhà để vừa sưởi ấm, vừa nấu ăn (độ sâu của lò vuông này vào khoảng 40 cm). Người ta cho rằng cái kotatsu hiện đại là con cháu của cái kệ được chế ra vào thế kỷ thứ 14 để đặt bên trên cái lò này. Một vật giống cái bàn kotatsu ngày nay được phát minh vào đầu thế kỷ 17, dưới hình thức một cái khung gỗ thô đặt trên sàn nhà. Vào thời đó, người ta đặt một tấm phủ trên khung này, bên trong khung là một cái lò than bằng đất nung, còn người thì ngồi chung quanh. Người xưa thường dùng kotatsu vì trang phục họ mặc khi đó thường là kimono/áo choàng nhiều lớp nên dùng kotatsu có tác dụng sưởi ấm cổ rất tốt.


Người Nhật xưa với Kotatsu


Kotatsu cũng xuất hiện trong triển lãm công nghệ số ^_^

Từ khi xuất hiện, kotatsu đã gắn liền với văn hóa Nhật Bản và trở thành một đặc điểm không thể thiếu với người dân cũng như các du khách đến với đất nước hoa anh đào vào mùa đông. Về lí do dùng Kotatsu, cách giải thích phổ biến nhất là do “địa hình” của Nhật không ổn định, hay động đất; vì vậy mà người ta không thể lắp đặt được các hệ thống sưởi trong nhà (vốn cần sự ổn định và biệt lập giữa từng căn nhà với nhau) mà phải dùng đến thiết bị khác có chức năng sưởi ấm nhưng không liên quan nhiều đến đường dây hệ thống bên trong của ngôi nhà. Kiểu bàn suởi này cũng rất lý tưởng cho một căn nhà Nhật nơi người ta không bao giờ mang giày vào và thường ngồi trên sàn nhà.


Nghỉ ngơi quanh chỗ ấm này là một cách tuyệt vời để vun đắp gia đình. Vào những ngày lạnh giá, tự nhiên ai cũng đến phòng có bàn kotatsu, ngồi bên nhau để sưởi ấm và nói chuyện. Nhiều người Nhật hiện đại cho biết họ rất thích dùng kotatsu để làm việc vì khi đó phần thân dưới được giữ ấm nhưng phần thân trên thì không, nên vẫn có thể chống lại cái lạnh mà đầu óc lại tỉnh táo, tránh tình trạng buồn ngủ nếu dùng hệ thống sưởi cho toàn bộ ngôi nhà.


Làm việc với Kotatsu vừa thoải mái vừa tỉnh táo!


Kotatsu cho bạn 1 góc nhỏ mùa đông thật ấm áp
và riêng tư ^_^

Tuy nhiên có một thực tế là tập quán này đang mất dần. Nhà cửa bây giờ quá nhỏ không có chỗ cất nó vào mùa hè. Giá của một kotatsu hiện đại dao động từ khoảng 150$ tới 800$ (tùy chất lượng và kích cỡ). Với mức giá này người ta có thể mua máy sưởi và những lò sưởi nhỏ tiết kiệm diện tích hơn mà vẫn làm ấm cả phòng. Những căn hộ hiện đại ít có phòng lót chiếu tatami, vì thế người ta ít có cơ hội để ngồi trên sàn nhà. Vì vậy mà trong xã hội Nhật hiện đại, nhiều nhà ngày nay không có kotatsu.


Những hình ảnh này đang dần mất đi…

Để bán chạy hơn, những nhà chế tạo đã cho thiết kế bàn kotatsu gọn hơn, đến nỗi nó trông gần như một chiếc bàn bình thường, lý tưởng để dùng trong nhà kiểu Nhật hoặc kiểu Châu Âu. Nhưng sự canh tân này cũng không chận đứng được khuynh hướng từ bỏ kotatsu. Những gia đình Nhật Bản đang dần mất đi một biểu tượng nữa của sự sum vầy “ngày xưa thân ái”.


Liệu sẽ có một ngày kotatsu chỉ còn là những hình ảnh
ấm áp trong anime, manga thôi sao?

Mikan cho mùa đông giá lạnh

Loại quả nào thường xuất hiện trên các bàn sưởi kotatsu vào mùa đông Nhật Bản?

Quýt, (hay Mikan trong tiếng Nhật) là loại quả mà chúng ta rất thường gặp với hình ảnh các nhân vật trong anime – manga và jdrama của Nhật quây quần bên bàn sưởi mùa đông kotatsu, nằm đọc sách (hay là manga đây ta ^_^) hoặc lười biếng nằm khểnh xem tivi trong khi tay vẫn đang…bóc dở những trái quýt vàng lựng.


Các bạn có thấy thắc mắc tại sao lại là quýt chứ không phải một loại trái cây nào khác không nhỉ? Có phải đây là loại trái cây được yêu thích khi đứng bên cạnh những loại trái cây có đặc trưng mùa rất “Nhật Bản” khác như: Đào (momo) của mùa xuân; Dưa Hấu (suika) của mùa hè; Lê (nashi) của mùa thu và mùa đông, còn gì đặc trưng hơn là những giỏ quýt vàng lựng trên bàn sưởi Kotatsu và một tách trà nóng?


Hãy cùng Ichi tìm hiểu về loại trái cây quen thuộc không chỉ đối với người Nhật Bản mà còn cả với chúng ta nữa nhé!

Lịch sử


Được trồng rất nhiều tại Trung Quốc, loại trái cây này được đem tới các phần còn lại của thế giới từ thế kỷ 16,17. Đến Nhật Bản vào giữa thế kỷ 16, mikan được các thương gia người Nhật mang về từ các thương vụ với nhà buôn Trung Hoa và tại đó loại trái cây này dường như đã tìm được đúng nơi để “đơm hoa kết trái” khi mà ngày nay, Nhật Bản là quốc gia thu hoạch về ¼ sản lượng quýt trên toàn thế giới mỗi năm. Ở Nhật Bản thì mikan gần như chiếm lĩnh thị phần nội địa (Nhật Bản rất ít khi nhập khẩu quýt từ các quốc gia khác, thường chỉ một số lượng nhỏ các giống mà Nhật Bản không có từ Ấn Độ và Đài Loan) khi trở thành loại trái cây đặc trưng cho mùa rét.


Người Trung Quốc có tục lệ tặng quýt vào những ngày đầu năm mới bởi với họ, loại trái cây này là biểu tượng cho sự giàu sang và hạnh phúc.

Còn ở Nhật Bản thì sao? Những ngày Tết, các dịp nghỉ lễ mùa đông, Giáng Sinh…những gia đình Nhật Bản bắt đầu mua về…những thùng quýt ngon lành và tranh thủ tận hưởng khoảng thời gian nghỉ ngơi và được phép lười biếng ấy cùng với cả nhà. Có lẽ cái vị chua chua thanh thanh pha lẫn vị ngọt dìu dịu của quýt đã làm tách trà nóng ngày rét thêm ấm nồng mà mỗi người dân Nhật Bản từ thuở tấm bé cho tới khi trưởng thành đều gắn bó với “thú vui ngày đông” rất đáng nhớ này: một bàn sưởi kotatsu – giỏ quýt ngọt – tách trà, một cuốn sách hoặc tivi và…những ngày đông giá buốt bỗng chẳng còn đáng sợ chút nào.


Mikan và kotatsu trong mắt các bé ngày Giáng Sinh ^_^


Hello Kitty cũng yêu mikan lắm đó >_<


Và cả figure nữa nha ^_^


Tại Nhật, quýt thường được bán ở siêu thị hoặc các cửa tiệm trái cây theo từng túi (gồm 6-8 quả tương đương với 400 - 600 yên) hoặc theo thùng với nhiều trọng lượng khác nhau tùy theo yêu cầu của khách hàng. Khác với ở Việt Nam, chúng ta mua theo kg và việc cả nhà mua cả thùng quýt về ăn là…không tưởng hoặc nếu có thì trừ phi là để làm quà tặng trong dịp đặc biệt.

Mua về nhà ăn dần, ăn dần…


Ngày nay, Mikan có rất nhiều giống phổ biến tại Nhật như Hassaku, Decopon, Pokam…hay thậm chí cả loại Aoi Mikan (quýt xanh) thì hiện nay đang được xem là dấu hiệu để báo kết thúc mùa hè và bắt đầu cho mùa thu ở Nhật Bản.

Đây là giống Hassaku


Còn Decopon là đây


Đây thì đích thị là Aoi Mikan của mùa thu rồi


Rất giống với Việt Nam đó nha ^_^




Trải qua gần 6 thế kỷ, cũng giống như món mì ramen, từ một giống trái cây mang về từ Trung Quốc mà giờ đây mikan đã gắn bó và trở nên không thể thiếu vắng trong đời sống của người dân Nhật Bản, đặc biệt là khi những cơn gió lạnh của mùa đông tràn tới.


Và không thể thiếu ở hiện thực ^^


Còn các bạn đọc của Ichi thì sao nhỉ? Các bạn có thích ăn quýt không nào? Riêng Ichi thì nhắc tới trái quýt lại chỉ nhớ tới câu tục ngữ của Việt Nam là “vỏ quýt dày có móng tay nhọn” mà thôi. Hihi. Đùa vui với các bạn chút thôi chứ bây giờ thì Ichi muốn dùng ‘móng tay nhọn’ để bóc ngay một trái quýt mà nhâm nhi đây. Tuy không có bàn sưởi kotatsu nhưng có trà nóng và những trái quýt ngon lành, một cuốn sách hay cùng một bé mèo xinh thì mùa đông vẫn cứ ấm vô cùng mà phải không các bạn ^_^